Pierwsze próby Chóru „Hejnał” odbywały się w świetlicy Szkoły Rzemieślniczej w Olkuszu. Dyrygentem, od początku istnienia Chóru do roku 1918 był pracownik sekretariatu Szkoły, p. Wiesław Majewski, który był członkiem założycielem „Hejnału”. Występy Chóru i zespołu teatralnego odbywały się również w świetlicy szkolnej, a część dochodów przeznaczano na pomoce naukowe lub na wsparcie dla niezamożnych uczniów. W kolejnych latach do rozpoczęcia II wojny światowej Chórem „Hejnał” dyrygowali: w latach 1918 do 1921 p. Józef Kordaszewski; od 1921 do 1922 p. Piotr Kołacz; od 1922 do 1930 r. Ks. Tadeusz Kozłowski; od 1930 do 1935 – p. Władysław Piliński; i od roku 1935 do 1939 p. Józef Kordaszewski. Wybuch II wojny światowej przerwał ożywioną działalność „Hejnału” i przyniósł niepowetowane straty Towarzystwu. Grono hejnalistów rozsypało się po całym kraju. Ci, którzy pozostali w Olkuszu zasilili Chór Parafialny i za zgodą władz niemieckich śpiewali podczas nabożeństw. Następnie Chór „Hejnał” kontynuował działalność po wojnie. W 1954 r. zawieszono jego działalność i prawie wszyscy jego członkowie przeszli do Towarzystwa Śpiewaczego i Muzycznego „Dźwięk”, nazywanego wówczas potocznie Chórem Kościelnym. Ale nie jest to ostatnia informacja kronikarska o Chórze „Hejnał”. Dyrygentami w tym czasie byli panowie Antoni Szafraniec (1950-55) i Piotr Kołacz (1947-50 i 1955-59). Z P. Kołaczem Chór wystąpił np. 12 marca 1955 w Fabryce Naczyń Emaliowanych w Olkuszu (1959-72 – czternastoletnia przerwa). Po odejściu dyrygenta Mateusza Stroka, pełniącego tę funkcję w „Hejnale” od 1972 roku, zespół Chóru zaczął się borykać z trudnościami natury organizacyjnej. W 1980 Zespół liczył 29 członków - wśród nich także członkowie Chóru Kościelnego. Poważne przerwy w działalności Chóru „Hejnał” i trudności organizacyjne po roku 1980 doprowadziły do likwidacji Chóru. Część jego członków przeszła do Chóru Kościelnego.
* * *
Zauważmy, że nie było sytuacji, by Chórem Parafialnym i Chórem „Hejnał” mógł dyrygować ten sam dyrygent. A zatem trudno stwierdzić, by te chóry stanowiły kiedykolwiek jeden chór. „Hejnał” istniał od 1916 roku, a więc w 2006 obchodziłby – gdyby jeszcze istniał – 90 lecie. Chór Parafialny powstał w 1906 roku i mylenie tych dwu chórów może utrudniać zrozumienie prawdy historycznej przez Olkuszan. Jakkolwiek większość Chórzystów należała do obu tych Chórów. Jeśli chodzi o przypisywanie nazewnictwa (teoretycznie), to według danych archiwalnych, bliższa Chórowi Parafialnemu jest nazwa Towarzystwo Śpiewacze i Muzyczne „Dźwięk”, określanego potocznie, ok. roku 1954, Chórem Kościelnym – mają one bowiem wspólne korzenie (przyp. T. Wilczyński - na podst. zebranych materiałów źródłowych).
Chór - najpierw mieszany, później męski
Osoby, które przeszły do Chóru Kościelnego z Chóru „Hejnał” (co wyżej wspomniano) wzmocniły mieszany Chór Kościelny oraz utworzyły Chór Kościelny męski, który do obecnej chwili udziela się w śpiewie kościelnym. Wówczas Chór liczył 60 osób, śpiewając w kościele na wszystkich uroczystościach i wyjeżdżając często do pobliskich parafii. Z biegiem czasu Chór mieszany został zlikwidowany, a pozostał tylko męski (jako kontynuacja Chóru Kościelnego – przyp.).
W dalszym ciągu uroczyście urządzano wieczory kolęd, również w pobliskich parafiach. Do ważniejszych wyjazdów z repertuarem kolędowym należały: podróż do Miechowa na spotkanie z Księdzem Biskupem Kieleckim i do Kielc, gdzie występowały chóry z prawie całej Diecezji Kieleckiej.
Urządzano także liczne wycieczki – wszyscy członkowie Chóru, z nielicznymi wyjątkami, należeli bowiem do Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Najważniejsze z tych wypraw to pobyt w: Warszawie, Niepokalanowie, Bieszczadach, Częstochowie, Zakopanem, Tarnowie, Kalwarii Zebrzydowskiej czy na Ziemi Kłodzkiej - gdzie śpiewano podczas Mszy Świętych. Kilkakrotnie odbyły się piesze wycieczki chórzystów z rodzinami do Czernej.
Zaszczytnym momentem…
…dla Chóru było otrzymanie „Listu Błogosławieństwa” w formie dyplomu, podpisanego przez Ojca Świętego Pawła VI w Watykanie dnia 17 listopada 1971 r., a otrzymanego z rąk Ks. Bpa Edwarda Materskiego w dniu odpustu Św. Andrzeja Ap.
W tym okresie Chór śpiewał na uroczystościach w Parafii oraz poza nią. Organizował Opłatek Chóru. Wykonywał pieśni podczas świąt Bożego Narodzenia, Wieczorów Kolęd organizowanych w kościele parafialnym pw. Św. Andrzeja Ap. i na gościnnym wyjeździe w Jaroszowcu (12 stycznia 1969); kolędy wykonywał też podczas Mszy Świętych w okresie, gdy można je śpiewać, zarówno w swojej Parafii, jak też podczas wyjazdów w Kluczach, Skale, w Bolesławiu, gdzie Msza św. odprawiana była w warunkach prymitywnych, na kilkustopniowym mrozie (2 stycznia 1972), pod namiotem rozbitym w alejce cmentarnej, Eucharystii tej przewodniczył Ks. Janusz Snoch, będący zaledwie od kilku dni Proboszczem Parafii Bolesław, która od wielu lat bezprawnie pozbawiona została (była) swojego kościoła. Jak wiadomo występowały tam problemy z kościołem polsko-narodowym (łatwo się domyślić, że władzom komunistycznym zależało tu, podobnie jak w całym okupowanym przez nich polskim kraju, by wszelkimi metodami osłabić Kościół Rzymsko-Katolicki – przyp. T. Wilczyński). Wymienić tu można też udział członków Chóru z rodzinami w uroczystościach na Jasnej Górze (31 sierpnia 1969) czy wycieczkę do Zakopanego (w maju 1971).
Przyjrzyjmy się jeszcze jak tamte czasy wspomina jeden z najstarszych dziś członków Chóru p. Robert Ściążko: - Ja do Chóru należę gdzieś od roku 1970. W tym okresie Chór prowadził pan Mistrz Eugeniusz Graca i on się zajmował całą organizacją Chóru, pisaniem nut, próbami. Próby odbywały się nad kancelarią parafialną, na piętrze (wypowiedź z dn. 30 listopada 2006).
* * *
„Płomień rozgryzie malowane dzieje,
Skarby mieczowi spustoszą złodzieje
- Pieśń ujdzie cało!…”
Adam Mickiewicz (cytat z Kroniki Chóru)
* * *
Od zakończenia drugiej wojny światowej do 1989 roku, a nawet (w zawoalowanej formie) niejednokrotnie później, w Polsce władzę sprawowali komuniści (o czym wyżej wspomniano), podlegli władzy sowieckiej. Wprowadzili oni totalitarny system rządzenia, gdzie jedyną uznawaną partią – akceptowaną przez towarzyszy z PRL-u i ZSRR - była Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, która od chwili sfałszowania wyborów i przejęcia władzy w Polsce, swojego głównego przeciwnika widziała w Kościele Katolickim i podejmowała próbę podporządkowania go państwu komunistycznemu. Najdalej idące i najbardziej agresywne działania wobec przedstawicieli Kościoła podejmowane były w latach pięćdziesiątych. Ale później również – jak choćby brutalne zabójstwo Ks. Jerzego Popiełuszki w 1984 r. „Bilans tych działań był dla komunistów w ostatecznym rozrachunku negatywny: w Polsce daleko było nie tylko do pełnego podporządkowania Kościoła państwu, ale nawet nie zbliżono się do takich efektów, jakie odniosły podobne działania w innych krajach komunistycznych. Podobnie było w sferze ateizacji ludności” („Kościół Katolicki w czasach komunistycznej dyktatury…”, Studia i materiały, tom 1, praca zbiorowa pod red. Ryszarda Terleckiego i Ks. Jana Szczepaniaka, wyd. Kraków 2007). W polskim społeczeństwie - także olkuskim - przywiązanie do wiary i religii katolickiej oraz Kościoła instytucjonalnego uległo w okresie komunizmu daleko idącemu wzmocnieniu. Zaświadczyć mogą o tym także wydarzenia religijne w Parafii Św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu z tego okresu. Wydarzenia, w których brał też udział Chór Parafialny, dostrzegający potrzeby czasu i współtworzący niezapomniany klimat tych pamiętnych chwil – przez co zapisał się na zawsze w historii Olkusza.
Po panu Gracy przyszedł pan Oliwa
Chór brał udział w wielu ważnych dla Olkusza wydarzeniach, chociaż zmieniały się osoby dyrygujące. Organista i dyrygent pan Eugeniusz Graca pracowicie uczył Chór nowych pieśni religijnych, lecz w 1979 roku zakończył pracę po 31 latach, przechodząc na emeryturę. Jakkolwiek nie odszedł na stałe, dyrygując jeszcze Chórem od czasu do czasu. Propozycję zajęcia funkcji poprzednika przyjął około 1980 roku p. Józef Oliwa, który w miarę możliwości utrzymywał Chór na dotychczasowym poziomie.
Z ważniejszych wydarzeń za kadencji p. organisty Józefa Oliwy wymienia się:
- występ Chóru na stadionie sportowym na Czarnej Górze w Olkuszu dnia 1 maja 1981 roku, podczas uroczystej Mszy Świętej, o godz. 11.00 i poświęcenia sztandaru NSZZ „Solidarność” Z.G.H. „Bolesław”.
- zakup przez Parafię pw. Św. Andrzeja Ap. nowych małych organów, ponieważ zabytkowe organy mistrza Hummla były w remoncie – proboszczem był wówczas (począwszy od 17 lutego 1972 roku) Ks. Kan. Lucjan Czechowski (który zmarł 8 października 1985 r.);
- występ zrzeszonych chórów z pobliskich parafii na uroczystości Matki Bożej w Płokach dn. 12. 09. 1982 r., gdzie podczas koronacji Obrazu wystąpiło razem 540 osób, a dyrygował tym licznym chórem organista z parafii Chrzanów p. Emil Szybowski (udział brały, obok Chóru z Olkusza m.in. chóry z Kęt, Chrzanowa, Trzebini, Myślachowic, Szczakowej, Oświęcimia czy Kóz);
- zorganizowany na zaproszenie Ks. Kard. Franciszka Macharskiego występ chórów w 460-cio osobowym składzie, dn. 18. 09. 1982, podczas nawiedzenia Obrazu Matki Bożej, na dziedzińcu wawelskim, w czasie uroczystości adoracji Obrazu NMP Częstochowskiej na Wawelu (z dyrygentem – p. Emilem Szybowskim);
- kolejny występ chórów, w podobnym, 420-to osobowym składzie, z tym samym dyrygentem, na zaproszenie Ks. Prałata Lucjana Czechowskiego, z okazji nawiedzenia Cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej w drodze z Częstochowy do Kielc dn. 29 września 1982, godz. 21.30.
Swoją historię chórzysty, pamiętającego m.in. opisywany powyżej okres czasu opowiada obecny Prezes Chóru, p. Zbigniew Kaczor: - Zanim zacząłem śpiewać w tym Chórze, to tak się akurat składa, że śpiewałem w Chórze Parafialnym zakopiańskim, ponieważ tam pięć lat mieszkałem, tam chodziłem do szkoły, skończyłem zakopiańską budowlankę i tam Pan Organista namówił mnie do śpiewania w Chórze. Po skończeniu szkoły przyjechałem do Olkusza, wróciłem do domu, i w siedemdziesiątym ósmym roku, z kolei namówił mnie do zaśpiewania w Chórze ówczesny Organista, a także Dyrygent Chóru, pan magister Józef Oliwa. Tak to się zaczęło i trwa do dziś. Równolegle z Chórem Parafialnym śpiewałem również w Chórze „Hejnał”, który istniał przy Oddziale PTTK w Olkuszu. Jak to wszystko policzyć, śpiewam już w chórach ponad trzydzieści lat (wypowiedź z dnia 30 listopada 2006).
Długoletni dyrygent – pan Kubiczek
Ze względów osobistych p. Józef Oliwa w 1983 r. opuścił stanowisko organisty. Dłuższy czas brak było stałego organisty. Na tę sytuację wpływ miał fakt, że wszystkie szkoły diecezjalne uczące gry na organach zostały zlikwidowane przez władze zwierzchnie. Dyrygentem Chóru był wtedy najczęściej p. Jerzy Kubiczek, który również za kadencji innych dyrygentów pełnił w latach osiemdziesiątych XX wieku czasowo tę funkcję. Dyrygował wówczas też, choć sporadycznie, p. T. Barczyk.
Z innych uroczystości, które uświetniał swym śpiewem Chór Parafialny w powyższym czasie, począwszy jeszcze od roku 1980, wymienić można: pobyt w ramach wycieczki Chóru po „Ziemi Kłodzkiej” (od 20 do 22 czerwca 1980) m.in. w Sanktuarium i Bazylice NMP w Wambierzycach (21 czerwca); 12 października 1980 – wykonanie pieśni podczas Uroczystości zakończenia 23 Rocznicy Peregrynacji Cudownego Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej po kraju; wycieczkę Chóru do Nowej Huty i Krakowa (2 sierpnia 1981); wykonanie pieśni w rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej (1981r.); śpiew podczas Uroczystości Wniebowstąpienia 28 maja 1981 roku o godz. 18.00 – w dniu śmierci Prymasa Polski Ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego (/co stało się/ o godz. 4.40 rano); wykonanie utworów z okazji uroczystości poświęcenia sztandaru NSZZ „Solidarność” z OFNE Olkusz dn. 18 października 1981 – Celebransem sprawowanej wówczas Mszy Św. o godz. 10.00 był Ks. Bp Stanisław Szymecki – przy obecności 23 księży; śpiew Chóru podczas uroczystości poświęcenia figury Św. Barbary Kopalni w Olkuszu Pomorzanach 5 grudnia 1981 (na zaproszenie NSZZ „Solidarność” Z.G.H. „Bolesław”); wykonanie utworów podczas uroczystej Mszy Św., 17 stycznia 1982 (o g. 13.00), w intencji Budowy Kościoła na osiedlu Pakuska, celebrowanej przez Ks. Stanisława Gajewskiego (obecnego Ks. Proboszcza tejże Parafii pw. Św. Maksymiliana Marii Kolbego); zaśpiewanie pieśni z okazji uroczystości 600-lecia NMP Częstochowskiej 26 sierpnia 1982 o godz. 18.00; z okazji Drugiej Rocznicy podpisania porozumień NSZZ „Solidarność” 29 sierpnia 1982 r.; ważne wydarzenie dla dzisiejszej Parafii Św. Maksymiliana – gdzie Chór śpiewał dnia 19 września 1982 roku - w uroczystość Kaplicy Katechetycznej na osiedlu Pakuska i oddanie jej we władanie Ks. Stanisławowi Gajewskiemu, jako tutejszemu Proboszczowi nowej Parafii pw Św. Ojca Maksymiliana Kolbe, powiązane z poświęceniem Ołtarza i sal katechetycznych, a także z błogosławieństwem udzielonym przez Ks. Bpa Stanisława Szymeckiego dla całego Ludu Bożego; występ Chóru 16 stycznia 1983 w Domu Opieki Społecznej dla dorosłych im. Brata Alberta w Ojcowie – Zrzeszenia Katolików „Caritas” (wcześniej Chór wystąpił tam 26 stycznia 1975); upiększenie, w 1983 r., śpiewem (obok zespołu młodzieżowego) niedzielnej pierwszomajowej Mszy Św. o g. 10.00 zamówionej przez społeczeństwo Olkusza – z uczczeniem Św. Józefa (jak pamiętamy odbywały się w tym czasie komunistyczne, wymuszane na społeczeństwie, pochody pierwszomajowe – przyp. T.Wilczyński); uczczenie śpiewem NMP Królowej Polski, w Jej Uroczystość, w 1983 r., oraz Rocznicy Konstytucji 3-go Maja; śpiew na uroczystość 25-lecia Parafii w Rodakach 18 września 1983;. Zawsze uroczyście obchodził Chór święto Patronki śpiewu liturgicznego i muzyki Św. Cecylii.
Chór śpiewał także w czasie corocznych Uroczystości Bożego Narodzenia - i na związanych z nim Wieczorach Kolęd, Opłatkach Chóru (a 24 stycznia 1981 – na uroczystym Opłatku Chóru Parafialnego wspólnie z członkami świeckiego Chóru „Hejnał” w sali PTTK w Olkuszu). Chór Parafialny wykonywał też pieśni podczas takich Uroczystości, jak: dzień Świętej Rodziny, Nowy Rok, Trzech Króli, Chrzest Pański, Matki Bożej Gromnicznej, Świętego Józefa. Wykonywał pieśni oraz „Pasję” według Św. Mateusza w Niedzielę Palmową i Wielki Piątek, śpiewał w czasie Uroczystości Wielkanocy, Bożego Ciała i Oktawy tej Uroczystości, Zesłania Ducha Świętego, a także Matki Bożej Różańcowej, Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Brał czynny udział w odpustach ku czci Głównego Patrona Parafii Św. Andrzeja Apostoła, jak też Patronów: Św. Jana Kantego i Św. Anny. Obchodził też kolejne Rocznice wyboru Ojca Świętego Jana Pawła II (16 października). Śpiewał także na Mszach św. Prymicyjnych (np. Ojca Paulina Witolda Stępnia, Ks. Macieja Forysia, Ks. Sylwestra Stacha, Ks. Jerzego Marcinkowskiego i Ks. Wojciecha Stacha), na ślubach, Pierwszych Komuniach Św., pogrzebach (zwłaszcza członków Chóru i osób z ich rodzin). Chór Parafialny, pod dyrekcją p. Jerzego Kubiczka, śpiewał także, dnia 7 grudnia 1983 r., na pogrzebie śp. Eugeniusza Gracy, który przez 35 lat pracował w olkuskiej Parafii Św. Andrzeja Ap. jako organista i jako dyrygent tego Chóru – na pogrzeb przybyli Ks. Bp Mieczysław Jaworski, Ks. prof. Władysław Łydka i Ks. Leon Graca, brat zmarłego - obecny był też Chór z Osieka.
Kolejne lata pracy Chóru
Wiosną 1984 roku przybył z Kłodzka p. Jan Fin, który przez ok. pół roku rozważał pozostanie w Olkuszu na stanowisku organisty, lecz ostatecznie warunków nie przyjął (zakończył pracę 28 sierpnia 1984). W październiku 1984 roku p. Fin powiadomił Ks. Infułata Lucjana Czechowskiego, że może polecić na omawiane tu stanowisko swojego kolegę, p. Jerzego Filipowicza, którego sprowadził do Parafii pw. Św. Andrzeja Ap., a tenże zgodził się wstępnie być w niej organistą. Objął też dyrygenturę w Chórze.
Z okazji Peregrynacji Krzyża i 800-lecia Parafii (1184 – 1984) Chór wykonał koncert pieśni, a organista p. J. Filipowicz sprowadził z Warszawy zespół, który w olkuskiej Farze przedstawił wieczornicę z deklamacjami, śpiewem i koncertem organowym. Po upływie 14 miesięcy p. Filipowicz zrezygnował z pracy, zakończył ją 31 stycznia 1986. Dzięki obopólnej zgodzie Ks. Proboszcza Stefana Roguli oraz członka Chóru Parafialnego p. Jerzego Kubiczka, dyrygenturę w Chórze przyjął właśnie p. Kubiczek.
Z ważniejszych wydarzeń, w których brał w tym czasie udział Chór, wymienić można śpiew: 20 maja 1984 w uroczystość 40-lecia bitwy pod Monte Casino (z dyrygentem p. J. Kubiczkiem); na corocznych uroczystościach Bożego Ciała i Oktawy (w 1984 pod. dyrekcją p. J. Fina); podczas uroczystości odsłonięcia i poświęcenia przez Ks. Bpa Stanisława Szymeckiego, Tablicy Pamiątkowej ku czci pobytu w Parafii pw. Św. Andrzeja Ap. w Olkuszu Ks. Kardynała krakowskiego Karola Wojtyły, późniejszego Ojca Świętego Jana Pawła II (Chór wystąpił pod. dyr. p. J. Kubiczka); w czasie obchodów 800-lecia Parafii pw. Św. Andrzeja Ap. w Olkuszu 18 i 19 października 1985 – w drugim z wymienionych tu dni Mszy Św. na Rynku olkuskim przewodniczył Ks. Kard. Franciszek Macharski, ówczesny Metropolita Krakowski; Chór Parafialny śpiewał wtedy razem z Chórem Męsko-Dziecięcym z Parafii pw. Św. Maksymiliana M. Kolbego w Olkuszu (dyrygowali: 18-go p. J. Filipowicz, 19-go p. Adam Gęgotek - dyrygent Chóru Parafii Św. Maksymiliana, a p. Filipowicz grał na organach); na kolejnych Rocznicach Odzyskania Niepodległości Polski (11 listopada); śpiewał również, corocznie, na uroczystości Św Cecylii, Patronki chórów parafialnych (w 1984 pod. dyr. p. J. Filipowicza, a w 86 – pana Jerzego Kubiczka).
Ponadto Chór śpiewał, jak wcześniej, na uroczystościach kościelnych i patriotycznych, podczas odpustów parafialnych, na bierzmowaniu, prymicjach (Ks. Jana Pietraszewskiego), ślubach i pogrzebach - m.in. na pogrzebie Ks. Infułata Lucjana Czechowskiego 10 października 1985. Organizował także w dalszym ciągu coroczny Opłatek (18 stycznia 1986 razem z Chórem „Hejnał” w sali PTTK Olkusz). Chór śpiewał też podczas Wizytacji Kanonicznej (1986 roku) i w Tygodniu Misyjnym (jw.), uczcił też Św. Barbarę, Patronkę górników (w 1986, 4 grudnia, pod dyr. p. J. Kubiczka).
19 lipca 1986 r. Chór wyjechał do Warszawy, gdzie w następnym dniu (20 lipca) o godz. 9.00 wystąpił w Kościele Świętego Krzyża w czasie Mszy Świętej celebrowanej przez Ks. Jerzego Chowańczaka, którą transmitowało Polskie Radio. Chórem dyrygował wówczas p. Jerzy Kubiczek; a na organach grał - p. Grinholc. Następnie – także 20 lipca 86 r. – o godz. 12.00, Chór śpiewał podczas Sumy w kościele Św. Stanisława Kostki na Żoliborzu, gdzie na cmentarzu przykościelnym znajduje się mogiła zdradziecko zamordowanego Ks. Jerzego Popiełuszki. Z kolei wcześniej, w dniu przyjazdu – 19 lipca – w sobotę wieczorem, o godz. 20.00, podczas Mszy Św., w której brała udział wycieczka Polonii Francuskiej, Chór wykonał cztery pieśni. W tejże Eucharystii na organach, w Kościele Świętego Krzyża, grał Profesor Feliks Rączkowski. Podczas obu występów Chóru także dyrygował nim p. J. Kubiczek.
Do końca 1986 roku w Parafii pw. Św. Andrzeja Ap. brakowało stałego organisty. Chórem dyrygował najczęściej p. J. Kubiczek, kilka razy p. T. Barczyk i p. M. Jarno (wg Kroniki Chóru 13 grudnia 1987). Dnia 26 listopada 1986, z okazji święta Św. Cecylii Chór obchodził 80-cio lecie swojego istnienia. W ciągu tego okresu przeszło przez szeregi Chóru, jak podaje jego Kronika, według wstępnego obliczenia, ponad 500 członków śpiewających, którzy wiernie uczestniczyli we wszystkich próbach zespołu śpiewaczego.
W przedstawionym wyżej czasie Chór zaśpiewał m.in.: w Parafii Św. Maksymiliana Marii Kolbego 1 marca 1987 (pod. dyr. p. J. Kubiczka – na organach grał p. Wojciech Taborek); w uroczystość 60-lecia Szkoły Podstawowej Nr 1 w Olkuszu (pod dyr. p. J. Kubiczka – organy: p. Andrzej Sapiński); w Licheniu, w kościele pw. Matki Bożej Częstochowskiej 25 i 26 sierpnia 1987 (pod dyr. p. J. Kubiczka); w 5-tą Rocznicę utworzenia Parafii pw. Św. Maksymiliana w Olkuszu, podczas uroczystej Mszy Św. 13 grudnia 1987 (dyrygował p. M. Jarno, organy p. W. Taborek); 17 maja 1988, podczas procesji z kościoła Św. Maksymiliana do kościoła Św. Andrzeja Ap. i Mszy Św. na olkuskim Rynku (Stacja Kongresowa Kielecka), przy udziale Ks. Bpa Częstochowskiego Stanisława Nowaka i Ks. Bpa z Kielc Mieczysława Jaworskiego, a także Ks. Kan. Stefana Roguli i Ks. Kan. Stanisława Sapilewskiego z Wolbromia (Chórem dyrygował p. J. Kubiczek, przy organach p. A. Sapiński); 24 lipca 1988 z okazji Odpustu ku czci Św. Anny, razem z Gościem w Olkuszu - Chórem Parafii Krajenka (olkuski Chór Parafialny śpiewał pod. dyr. p. J. Kubiczka); następnie w czasie poświęcenia Tablicy Pamiątkowej ku czci Pokoleń Harcerskich (i uroczystości 70 Rocznicy Powstania Harcerstwa w Olkuszu oraz za harcerzy poległych w drugiej wojnie światowej) - dn. 18 września 1988; z okazji 70-tej Rocznicy Odzyskania Niepodległości 11 listopada 1988 (dyrygent: p. J. Kubiczek) – i 13-go w Bydlinie (z tym samym dyrygentem); w kolejne rocznice bitwy pod Krzywopłotami, corocznie 3-go Maja; a także, jak wcześniej (mniej więcej) na corocznych uroczystościach i wydarzeniach.
* * *
„Sławcie Pana, wzywajcie Jego imienia,
głoście dzieła Jego wśród narodów!
Śpiewajcie Mu i grajcie Mu,
rozpowiadajcie wszystkie Jego cuda!”
Psalm 105 (104), 1-2
* * *
Lata następnych przemian
Od 8 stycznia 1989 Chór Parafialny prowadził p. Adam Gęgotek (dyrygował nim już wcześniej w Boże Ciało i jego Oktawę 29 maja i 5 czerwca 1986 r.). Zastępował go nieraz w funkcji dyrygenta p. J. Kubiczek.
Chór Parafialny wykonywał pieśni, m.in.: w 50-tą Rocznicę zawarcia małżeństwa p. p. Janiny i Franciszka Morawskich 9 kwietnia 1989 (pod. dyr. p. J. Kubiczka, organy p. A. Gęgotek); 1 czerwca 1989, na pogrzebie śp. Diakona Karola Skołuckiego, tragicznie zmarłego w Austrii (dyryg. p. J. Kubiczek, organy p. A. Gęgotek); na uroczystości poświęcenia i wmurowania „Kamienia Węgielnego” pod kościół pw. Św. Barbary w Olkuszu – Pomorzanach dn. 9 lipca 1989 (dyrygował p. J. Kubiczek); w Jaroszowcu na placu przed kościołem pw. NMP Wspomożycielki Wiernych, 30 września 1989, na zakończenie Rajdu Szlakiem „Hardego”; 19 października 1989 podczas Wieczornicy w Sali Katechetycznej na cześć Autorki poezji o Ziemi Olkuskiej, p. Janiny Majewskiej (nieobecnej z powodu choroby), Wieczornicę prowadził p. Mieczysław Karwiński, a recytatorami byli p. p. Zdzisław i Stanisław Filipscy (Chór pod dyr. p. J. Kubiczka); a także w czasie stałych uroczystości (pobodnie jw.).
Pod koniec 1989 roku dyrygował Chórem Ks. Henryk Januchta (do 1992), również na zmianę z p. J. Kubiczkiem. Wówczas Chór śpiewał m.in.: podczas Mszy Św. za Ojczyznę 11 listopada (pod. dyr. Ks. H. Januchty); w Dniu Seniora (pod. dyr. J. Kubiczka); z okazji „Barbórki” w cechowni kopalni „Olkusz” w Pomorzanach na uroczystej Mszy Św. celebrowanej przez Ks. Bpa Stanisława Szymeckiego, ówczesnego Ordynariusza Diecezji Kieleckiej, który poświęcił też miniaturę figury Św. Barbary i Krzyż z tutejszego kruszcu – podziękowanie Księdzu Biskupowi, kapłanom, Chórowi Parafialnemu i młodzieżowemu chórkowi oraz zebranym składał jeden z członków „Solidarności” (dyrygent Ks. H. Januchta, organy p. A. Gęgotek); kolędy 21 stycznia 1990 w Parafii pw. Św. Maksymiliana; w ramach wycieczki Chóru z rewizytą do Krajenki, na zaproszenie Chóru z tamtejszej parafii (także pobyt w Pile, w Pelplinie, Malborku i Górce Klasztornej), w dniach 13-15 lipca 1990 (dyrygował Ks. H. Januchta); w czasie uroczystości poświęcenia „Kamienia Węgielnego” pod budowę kościoła pw. Dobrego Pasterza na osiedlu Słowiki w Olkuszu 1 września 1990 r. (dyrygował Chórem p. J. Kubiczek, organy p. A. Gęgotek); a także podczas pierwszej Mszy Św. odpustowej w tejże Parafii, 21 kwietnia 1991 (dyrygent i organista jw.); podczas 200 Rocznicy uchwalenia Konstytucji 3-go Maja – w dniu 3 maja 1991; na Mszy Św. z okazji 75-lecia Liceum Ogólnokształcącego im. Króla K. Wielkiego w Olkuszu (pod. dyr. Ks. H. Januchty, organy p. A. Sapiński); 13 października 1991 podczas Mszy Św. i poświęcenia kościoła pw. Św. Barbary w Olkuszu – Pomorzanach; 24 listopada 1991 w czasie Mszy Św. i poświęcenia kaplicy w Parafii pw. Dobrego Pasterza w Olkuszu (Chór pod. dyr. p. J. Kubiczka, organista p. A. Gęgotek); w ramach spotkania karnawałowego 15 lutego 1992. Chór śpiewał też na innych uroczystościach, odbywających się corocznie oraz na Mszy Św. Prymicyjnej Ks. Andrzeja Białka, w Parafii pw. Dobrego Pasterza (Chór pod dyr. p. J. Kubiczka, organy p. A. Gęgotek).
Współpraca obecnego Dyrygenta z Chórem
Od 18. 06. 1992 roku, dnia Uroczystości Bożego Ciała, Chórem zaczął dyrygować p. Jan Kućmierczyk. Początkowo robił to w części na zmianę z p. J. Kubiczkiem, który odszedł do Pana w 2002 r. Przez pewien czas (ok. części roku 1994) dyrygował również p. Jarosław Kaganiec. Następnie do dziś dyryguje dalej Chórem Parafialnym p. mgr Jan Kućmierczyk.
Aby przybliżyć pracę dyrygenta, jego rolę w Chórze, p. Jan Kućmierczyk wyjaśnia: - Funkcja dyrygenta jest odpowiedzialna i bardzo ważna w zespole, w chórze czy orkiestrze symfonicznej. W każdym jego geście zawarte jest przesłanie jakie chce on przekazać chórzystom, zamysł interpretacyjny utworu, który chórzyści muszą odtworzyć. Każdy ruch ręki o czymś mówi. Dyrygent pokazuje dynamikę utworu, od piana, poprzez crescenda, diminuenda, aż do forte czy nawet fortissimo, wskazuje w jakim rytmie, metrum czasowym chórzyści mają śpiewać oraz podaje moment równego wejścia i zakończenia, musi też równo dyrygować, by zachować synchronizację rytmiczną. Od dyrygenta zależy sposób interpretacji utworu i odpowiednie prowadzenie frazy, czyli myśli muzycznej - tak jej początku, rozwinięcia, jak też zakończenia. Musi on również wskazać od jakich dźwięków chórzyści mają zacząć wykonanie utworu, aby tonacja się zgadzała. Do tego celu wykorzystuje kamerton. Jednak sam dyrygent bez aktywnego udziału chórzystów, bez kontaktu z nimi, nie będzie mógł w pełni zrealizować swojego zadania. Dlatego bardzo ważna jest współpraca chórzystów z dyrygentem i odwrotnie (wypowiedź z dnia 30 listopada 2006).
Z kolejnych wydarzeń…
…okresu po Bożym Ciele 1992 r. wymienić można: śpiew Chóru Parafialnego na spotkaniu z włoskim Chórem „La Ginestra” z Rawenny, który wystąpił 28 września 1992 r. (Chór olkuski pod dyr. p. J. Kubiczka); występ Chóru na uroczystości poświęcenia, po remoncie, zabytkowych organów Hummla (remont trwał od 1977 r.), a Mszę Św. z tej okazji, dn. 29 listopada 1992 r., o g. 11.30, celebrowali Ks. Bp Adam Śmigielski oraz Ks Bp Piotr Skucha – śpiewał także Chór instytutu muzykologii KUL z Lublina, a na organach grał p. Jacek Kulig z Akademii Muzycznej; śpiew Chóru podczas uroczystości odpustowej Św. Andrzeja Ap., 30. 11. 1993, połączonej z poświęceniem po konserwacji Kaplicy Św. Anny w zabytkowym olkuskim kościele (dyrygent: p. J. Kubiczek, organista: p. Jacek Miszczyk); występ Chóru na uroczystości 200 Rocznicy Insurekcji Kościuszkowskiej, połączonej z odsłonięciem tablicy pamiątkowej pod Kopcem Kościuszki w Olkuszu 28 maja 1994 (Chór pod dyr. p. J. Kućmierczyka); wykonanie pieśni podczas Liturgii Eucharystycznej, 4 czerwca 1994 r., obok Krzyża przy OFNE „Emalia” S.A., transmitowanej przez Radio „MARYJA”, gdzie głównym celebransem był Ordynariusz Diecezji Sosnowieckiej Ks. Bp Adam Śmigielski – obecny był także Dyrektor Radia „Maryja”, Olkuszanin, Ojciec Tadeusz Rydzyk (Chór pod dyr. J. Kućmierczyka); uświetnienie przez Chór 50-tej Rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego - 31 lipca 1994 (dyrygent: p. J. Kućmierczyk); przybycie do Parafii pw. Św. Andrzeja Ap. w Olkuszu Radia „MARYJA”, z Ojcem Dyrektorem Tadeuszem Rydzykiem, dnia 26 września 1994 – gdzie głównym punktem wizyty była, transmitowana na żywo, Msza Św. (o godz. 18.00), celebrowana przez Ks. Bpa Adama Śmigielskiego, z udziałem Chóru Parafialnego (którym dyrygował p. Jan Kućmierczyk), a także grającego na zabytkowych organach p. Jerzego Kukli oraz orkiestry „Emalia” S.A. i zespołu młodzieżowego; uświetnienie przez Chór Mszy Św. w intencji śp. Ks. Jerzego Popiełuszki, w dniu 20 października 1994; śpiew Chóru na uroczystości Św. Stanisława Biskupa i Męczennika z Mszą Św, której przewodniczył Ks. Bp Adam Śmigielski dn. 8 maja 1995 (dyrygował p. J. Kućmierczyk, a na organach grał p. A. Sapiński); wykonanie chóralnych pieśni podczas uroczystej Mszy Św. dziękczynnej za nawiedzenie przez Figurę Matki Bożej Fatimskiej parafii pw. Św. Andrzeja Ap. w dniach 13 i 14 listopada 1995 (dyrygent Chóru: p. J. Kućmierczyk, organista: p. J. Miszczyk).
Następnie Chór Parafialny śpiewał: na 15-leciu poświęcenia Sztandaru „Solidarności” OFNE Olkusz 1 maja 1996 (pod. dyr. p. J. Kućmierczyka); podczas akademii, dn. 16. maja 1996, na której dekorowano członków „Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych, Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych”, koło nr 2 w Olkuszu, „Krzyżami Oświęcimskimi”, nadanymi przez Prezydenta RP; na uroczystej Mszy Św. w 15 Rocznicę Kapłaństwa Dyrektora Radia „Maryja”, Olkuszanina, Ojca Tadeusza Rydzyka, którą celebrował Jubilat w 1996 r. (Chórem dyrygował p. J. Kubiczek).
19 października 1996 odbyło się spotkanie Chóru z JE Ks. Bpem Ordynariuszem dr A. Śmigielskim, podczas Wizytacji Kanonicznej w Parafii. Męski Chór Parafialny wystąpił także z chóralnym śpiewem m.in.: 19 listopada 1996 na Mszy Św. w intencji Chóru; podczas uroczystości zakończenia Misji Świętych, prowadzonych przez Ojców Redemptorystów, w Parafii Św. Andrzeja Ap., od 3 do 11 maja 1997 (dyrygent: p. J. Kućmierczyk); 27 lipca 1997 w czasie uroczystości odpustowej Św. Anny, połączonej z nadaniem Parafii pw. Św. Andrzeja Ap. w Olkuszu tytułu Kolegiaty oraz powołaniem Kapituły Olkusko-Pilickiej – głównym celebransem był Ks. Bp Adam Śmigielski (dyrygentem Chóru był p. J. Kubiczek); na Mszy Św. 7 września 1997, przed pomnikiem płk. Francesco Nullo na starym Cmentarzu w Olkuszu – po Eucharystii nastąpiło odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamiątkowej żołnierzy biorących udział w kampanii wojennej we Włoszech; 23 września 1997 podczas pieczenia ziemniaków – zajazd w Rabsztynie; na Mszy Św. w Kaplicy pw. Matki Bożej Królowej Korony Polskiej w Sułoszowej – Dział III, dnia 3 maja 1998 (dyrygował p. J. Kućmierczyk); w czasie uroczystości odsłonięcia Tablicy I i II Armii Wojska Polskiego na starym Cmentarzu, a wcześniej na Mszy Św. w kościele pw. Św. Andrzeja Ap., dn. 10 maja 1998 (dyrygent: J. Kućmierczyk). 21 czerwca 1998 r. odbyła się wycieczka Chóru do Sanktuarium Bolesnej Królowej Polski Matki Ziemi Świętokrzyskiej w Kałkowie-Godowie koło Starachowic (obecny był m.in. Ks. Prob. S. Rogula), gdzie Mszę Św. o godz. 10.00 odprawił Kustosz Sanktuarium Ks. Czesław Wala; następnie Chór pojechał na Święty Krzyż, zwiedzając zespół klasztorny, a wracając odwiedził pensjonariuszy Domu Opieki Społecznej pod Kielcami – dając we wszystkich tych miejscach krótkie koncerty.
Chór zaśpiewał także podczas: obchodów 20-lecia Pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II - Msza Św. pod Kopcem Kościuszki 16 października 1998; podczas wieczoru pieśni religijnej w Miejskim Domu Kultury 20 października 1998 (pod dyr. p. J. Kućmierczyka); 80 Rocznicy Odzyskania Niepodległości Polski 11 listopada 1998 (dyrygent: mgr Jan Kućmierczyk, organy główne: mgr Jarosław Kaganiec).
* * *
W Domu Parafialnym (Rynek 3) wiszą trzy Dyplomy, które Chór Męski z parafii św. Andrzeja Ap. w Olkuszu otrzymał za udział najpierw w eliminacjach (9 grudnia 1998 r.), następnie za zajęcie Pierwszego Miejsca w Przeglądzie Rejonowym (w Olkuszu w 1999 r.) i w końcu za udział w samym finale V Ogólnopolskiego Festiwalu Kolęd i Pastorałek w Będzinie 8 stycznia 1999 r.
* * *
17 stycznia 1999 Chór udał się z kolędą i pielgrzymką do Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej i Św. Rafała Kalinowskiego w Czernej (dyrygował p. J. Kućmierczyk). 23 maja 1999 Chór brał udział we Mszy Św. transmitowanej przez Radio „MARYJA” z kościoła pw. NMP Wspomożycielki Wiernych w Jaroszowcu, celebrowanej przez Ks. Bpa Adama Śmigielskiego. W dniu 17 czerwca 1999 Chór uczestniczył w uroczystości 700-lecia miasta Olksza (dyrygował p. J. Kućmierczyk) – gwiazdą wieczoru był Państwowy Zespół Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Z tej samej okazji Chór śpiewał na Mszy Św. 20 czerwca 1999 (dyrygent: mgr J. Kućmierczyk, organy: mgr J. Kaganiec). 12 września 99 r. brał udział we Mszy Św. w 110 Rocznicę powstania PSS w Olkuszu oraz poświęceniu nowego sztandaru. Śpiewał też 17 września 99 r. w czasie Mszy Św. w 60 Rocznicę napaści Niemiec i ZSRR na Polskę – po Eucharystii na starym Cmentarzu odsłonięto i poświęcono Tablicę Pamiątkową ku czci Pomordowanych w łagrach na terenie ZSRR. Chór śpiewał też na zaproszenie w pierwszym dniu V Międzynarodowych Dni Muzyki Organowej (dyrygował p. mgr J. Kućmierczyk). Wykonywał pieśni na Mszy Św. w intencji hutników 14 maja 2000 r. Chór otrzymał również zaproszenie na uroczystość Jubileuszową 90-lecia Oddziału PTTK i Muzeum Regionalnego w Olkuszu dn. 12 października 2001.
A także, zazwyczaj co roku, śpiew Chóru można usłyszeć: podczas Bożego Ciała i Oktawy tej uroczystości, w czasie Odpustów Św. Andrzeja Ap., Św. Jana Kantego i Św. Anny, w uroczysty dla Chóru dzień Patronki muzyki i śpiewu liturgicznego Św. Cecylii (22 listopada), na Pasterce, w Boże Narodzenie, podczas spotkań opłatkowych Chóru w tym okresie i w czasie koncertów kolędowych (24 stycznia 1993 po Mszy Św. w Parafii pw. Św. Barbary – dyrygent: J. Kućmierczyk; 30 stycznia 1994 w kościele Św. Andrzeja – dyrygent: Jerzy Kubiczek, a 29 stycznia 1995, – dyrygent: Jan Kućmierczyk) i wizyty z kolędą (jak w Parafii Św. Maksymiliana 16 stycznia 1994; Dobrego Pasterza 19 stycznia 94 i 22 stycznia 95; a także Św. Barbary 31 stycznia 94, 15 stycznia 95, 28 stycznia 96, 12 stycznia 97, 25 stycznia 98, 31 stycznia 1999 /dyrygent: p. J. Kućmierczyk, organista: p. Jarosław Szczurek/, 23 stycznia 2000 r.), na Trzech Króli, w okresie Wielkiego Postu (Koncert Pieśni Pasyjnej w MOK Olkusz 7 kwietnia 1993 – dyrygował p. J. Kućmierczyk - brał też udział Chór Klubu Seniora przy Domu Kultury w Olkuszu i Chór z Niesułowic). Wymienić też można (odbywające się przy udziale Chóru): Wieczór Pieśni Pasyjnych 24 marca 1996, 22 marca 1998; Koncert pieśni pasyjnych w Dworku Machnickich w Olkuszu – gdzie obok Chóru pod dyr. mgra J. Kućmierczyka udział brały: Chór żeński „Wrzos” z MOK w Olkuszu pod dyr. p. mgr Zofii Szczepańskiej i Chór z Parafii pw. Dobrego Pasterza pod dyr. mgra Adama Gęgotka; następnie śpiew Pasji w Niedzielę Palmową i Wielki Piątek; w czasie Wielkanocy; podczas innych świąt kościelnych i patriotycznych, jak 3 maja, 11 listopada czy Wniebowzięcie NMP.
Chór śpiewał też na bierzmowaniu, ślubach, pogrzebach, Mszach Św. Prymicyjnych: Ks. Krzysztofa Barcickiego, Ks. Krzysztofa Paska.
Ostatni zapis w systematycznej Kronice Chóru to 5 września 2000 r., gdy Chórzyści po próbie Chóru udali się z życzeniami imieninowymi do Ks. Proboszcza Stefana Roguli. Późniejsze informacje kronikarskie są więc nieco skromniejsze. Jakkolwiek niemniej ważne.
Siła nowych głosów
Równie istotnym elementem jak występy Chóru, jest zawsze przypływ nowych członków. Jeden z chórzystów, p. Marcin Tomsia, stwierdza:
- Jako najmłodszy członek chóru czuję się w nim świetnie, mając wsparcie silnych wyćwiczonych głosów męskich. Zanim jednak pojawiłem się na próbach chóru muzykę rozumiałem na swój własny sposób. Fascynowałem się jako nastolatek ostrym gitarowym brzmieniem, rokotekami, imprezami i koncertami. Dopiero w czasie studiów stonowałem troszkę i zaangażowałem się w działalność zespołu młodzieżowego wokalno-instrumentalnego Viatores pod kierownictwem Jana Kućmierczyka. Przejąłem tam rolę akustyka biorąc aktywny udział przy wykonywaniu oprawy muzycznej Mszy Świętych. W 2000 roku zostałem zaproszony przez dyrygenta do współudziału w wykonywaniu pięknych czterogłosowych utworów chóralnych. Na początku trudno mi było odnaleźć się w moim głosie, tzn. odfiltrować trzy pozostałe głosy i w całości usłyszeć harmonię. Bardzo szybko jednak zaaklimatyzowałem się w roli drugiego tenora i zostałem przyjęty do grona chórzystów. Od sześciu lat staram się systematycznie zasilać szeregi chóru wypełniając brzmienie i czterogłosową harmonię. Poświęcam swój czas na śpiew, ponieważ lubię muzykę, a tworzenie jej daje dużo satysfakcji.
Chór Bazyliki Mniejszej i Rocznica
Chór Parafialny śpiewał, pod. dyr. p. mgra J. Kućmierczyka (organy: p. mgr J. Kaganiec) z okazji uroczystego ogłoszenia kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu Bazyliką Mniejszą w dniu 13 stycznia 2002 roku, co miało miejsce podczas Mszy Świętej o godz. 11.30, której przewodniczył Nuncjusz Apostolski w Polsce Ksiądz Arcybiskup Józef Kowalczyk. W koncelebrze brali także udział: Ks. Abp Stanisław Nowak, Metropolita Częstochowski; Ks. Abp Stanisław Szymecki z Białegostoku (dawniej Biskup Kielecki); Pasterz Diecezji Sosnowieckiej Ks. Bp Adam Śmigielski; Ks. Bp Marian Florczyk z Kielc i Ks. Bp Piotr Skucha z Diecezji Sosnowieckiej.
Dnia 24 listopada 2002 r. o godz. 13.00 w Bazylice Mniejszej pw. św. Andrzeja Ap. w Olkuszu Ksiądz Biskup Ordynariusz Adam Śmigielski odprawił Mszę Świętą w intencji Męskiego Chóru Parafialnego - z okazji 95 rocznicy jego powstania. Ks. Bp Adam Śmigielski pogratulował Chórowi i dodał: - „Życzę pełni pomyślności, rozwoju, ażeby <
16 października 2003 Chór Parafialny pod dyr. p. Jana Kućmierczyka śpiewał na Mszy Św. w Bazylice olkuskiej z okazji Jubileuszu 25-lecia Pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II. Pieśni wykonywał też w czasie tej Eucharystii zespół muzyczny. Uroczystości rozpoczęło tego dnia bicie dzwonów o godz. 17. 15, czyli w momencie wyboru Jana Pawła II na Stolicę Piotrową.
Dnia 13 grudnia 2004 r. o godz. 13.00 Chór Parafialny pod dyr. p. J. Kućmierczyka śpiewał na Mszy Św. pogrzebowej Pani Janiny Majewskiej (zasnęła w Panu 9 grudnia 2004, opatrzona Sakramentami Świętymi), znanej w Olkuszu poetki, oddanej służbie bliźnim, „Żywej Encyklopedii” wiedzy o Olkuszu i regionie. Eucharystii przewodniczył i wygłosił kazanie Ks. Dziekan Stefan Rogula.
* * *
„Przyjdźcie, radośnie śpiewajmy Panu,
wznośmy okrzyki na cześć Skały naszego zbawienia:
przystąpmy z dziękczynieniem przed Jego oblicze,
radośnie śpiewajmy Mu pieśni!”
Psalm 95 (94), 1-2
* * *
Przybliżmy sobie kolejne wydarzenia z życia Chóru Parafialnego w tym opracowaniu, przygotowanym na podstawie Kroniki Chóru Parafialnego, wypowiedzi Chórzystów z dnia 30. 11. 2006 i materiałów archiwalnych (oraz innych źródeł).
Z historii najnowszej Chóru Parafialnego
Chór, z dyrygentem p. J. Kućmierczykiem, ubogacił muzycznie, na zmianę z zespołem instrumentalno-wokalnym (w składzie: Robert Kocjan, Piotr Wilczyński, Jan Kućmierczyk), Mszę Św. koncelebrowaną, pod przewodnictwem Ks. Bpa Piotra Skuchy., 8 kwietnia 2005 roku, o godz. 20.00, sprawowaną w olkuskiej Bazylice, w dniu pogrzebu Ojca Świętego Jana Pawła II, odbywającego się w Watykanie (po jego odejściu do Pana 2 kwietnia 2005). Następnie, gdy zakończyła się Eucharystia, odśpiewano wspólnie „Barkę”, ulubioną pieśń Papieża-Polaka i odbył się przemarsz ulicami Olkusza ze świecami oraz odśpiewanie Apelu Jasnogórskiego.
Wiele ważnych momentów z Pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II, w które włączała się społeczność wiernych Olkuskiej Bazyliki, było również podkreślanych śpiewem Chóru w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła. Można więc stwierdzić, że Chór znajdował swoje miejsce w czasie tego wielkiego Pontyfikatu.
Jan Paweł II, wybrany na Stolicę Piotrową 16 października 1978 roku, ukazywał nam całym swoim życiem i nauczaniem postawę wiary prawdziwego Katolika, człowieka oddanego bez reszty Jezusowi Chrystusowi oraz Jego Matce Maryi. Zamach na życie Ojca Świętego 13 maja 1981 roku był wielkim znakiem obecności Pani Fatimskiej, która ocaliła Jana Pawła II, zmieniając tor lotu kuli zamachowcy – Papież Polak co do ingerencji Matki Bożej w tym momencie nie miał wątpliwości. Całym sercem zaufał Niepokalanej, powtarzając: Tutus Tuus, Maryja. Poprzez Jej matczyne ręce polecał Bogu całą ludzkość. W Łagiewnikach, podczas pielgrzymki do Polski w 2002 roku, oddał świat Bożemu Miłosierdziu, by podkreślić jego znaczenie dla człowieka, jako nadziei danej grzesznikom, w celu przemiany wewnętrznej i w duchu miłosierdzia okazywanego bliźnim. Nie sposób w tym miejscu streścić całego Pontyfikatu Jana Pawła II. Ale z pewnością był to jeden z największych Pontyfikatów w całej historii Kościoła. Podczas Mszy Świętej w Olkuskiej Bazylice 8 kwietnia 2005 roku – a więc w dniu, gdy w Watykanie odbył się pogrzeb Jana Pawła II – przewodniczący Najświętszej Ofierze i głoszący homilię Ks. Bp Piotr Skucha powiedział m.in.: „W sobotę drugiego kwietnia, o godzinie 21.37, Pan powołał do siebie Jana Pawła II. Był on Ojcem wszystkich. Osierocił miliony dzieci (…) na całym świecie. Miał pogrzeb, jakiego jeszcze świat nie widział (…). Opuściłeś nas Ojcze Święty. Wypaliłeś się dla nas, ale dziękujemy Ci, bo jesteśmy przekonani, że Ty, umiłowany Ojcze Święty, stoisz dzisiaj w oknie Domu naszego Ojca Niebieskiego i stamtąd udzielasz nam swojego błogosławieństwa”
* * *
Z kolei 3 maja 2005 (jak co roku w tą uroczystość) Chór śpiewał, pod. dyr. p. J. Kućmierczyka, w czasie uroczystej Mszy Św., o godz. 10.00, ku czci Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski oraz w związku z 214 rocznicą ustanowienia Konstytucji 3 Maja, a także w intencji ZGH „Bolesław”, w rocznicę poświęcenia sztandaru, jak również z okazji rozpoczęcia obchodów 25 rocznicy powstania „Solidarności”. Uświetnił również – i też pod dyrekcją p. Jana Kućmierczyka - Trzeciomajową uroczystość w 2006 roku, śpiewając między innymi, na początku Liturgii „Bogurodzicę”. Wówczas odmówiono też w Parafii Śluby, które składał król Jan Kazimierz 350 lat wcześniej, a które odnowione zostały przed 50-ciu laty przez Prymasa Polski Stefana Kardynała Wyszyńskiego w 1956 r.
Zauważyć należy, iż Chór Parafialny pod dyrekcją p. Jana Kućmierczyka śpiewał podczas Bożego Ciała 26 maja 2005. W tym bowiem roku uroczystości związane tak z Bożym Ciałem, jak i z jego Oktawą, miały wyjątkowe znaczenie, gdyż był to rok odejścia do Domu Ojca w Niebie Sługi Bożego Ojca Świętego Jana Pawła II, a także w związku z trwającym wówczas Rokiem Eucharystii oraz III Krajowym Kongresem Eucharystycznym w Warszawie.
Śpiew Chóru obecny był również podczas Odpustów ku czci Głównego Patrona Bazyliki, Św. Andrzeja Ap. (np. w 2003r., 2004r., 2005r.); a także, rokrocznie, na Mszach Św. z okazji Święta Niepodległości 11 listopada. Chór śpiewa też co roku 15 sierpnia w uroczystość Wniebowzięcia NMP (w 2006 r. połączoną z Poświęceniem Sztandaru Powiatu Olkuskiego – Chór pod. dyr. p. J. Kućmierczyka). Do tradycji Chóru Parafialnego należy śpiewanie „Pasji” wg Św. Mateusza, każdego roku w Niedzielę Palmową i Wielki Piątek.
Jubileuszowe Obchody 100-lecia Chóru
W 2006 roku Chór Parafialny przy Bazylice pw. św. Andrzeja Ap. w Olkuszu rozpoczął obchody 100-lecia swego istnienia. W ramach tych obchodów Dostojny Jubilat zaśpiewał:
Po pierwsze - koncert 30-go września 2006, pod dyr. p. Jana Kućmierczyka, z akompaniamentem p. Wojciecha Taborka na organach, wykonując „Nabucco” G. Verdiego i „Ojcze nasz” Moniuszki, podczas XII Międzynarodowych Olkuskich Dni Muzyki Organowej i Kameralnej, które odbywały się w Bazylice olkuskiej od 29 września do 1 października. Pierwszego dnia wystąpił Krzysztof Krawczyk z zespołem, a ostatniego śpiewał prawosławny Chór cerkiewny „Oktoich” z Wrocławia. Na siedemnastowiecznych organach H. Hummla zagrali w kolejne dni: p. Ireneusz Wyrwa, p. Thomas Thon (Czechy) i p. Sebastian Adamczyk.
Po drugie - 22 października 2006, w dniu odpustu Św. Jana Kantego i przeprowadzanej przez Ks. Bpa Adama Śmigielskiego Wizytacji Kanonicznej, w czasie Mszy św. o godz. 17.00, gdzie podkreślono obchody Jubileuszu 100-lecia Chóru Parafialnego. Chór śpiewał podczas tej Eucharystii - odprawianej w jego intencji, za wszystkich chórzystów, żyjących i tych, którzy odeszli do Pana - oraz wcześniej, o 11.30 - pod dyrekcją p. Jana Kućmierczyka, z akompaniamentem organowym w wykonaniu p. Wojciecha Taborka. Homilie głosił tego dnia Ksiądz Biskup Ordynariusz, przedstawiając w niej m.in. postać Św. Jana Kantego. Podczas Mszy św. o 17.00 przedstawiciele Chóru Parafialnego wręczyli Księdzu Biskupowi Medal, wybity specjalnie z okazji 100-lecia Chóru Parafii pw. Św. Andrzeja Ap., wykonany przez p. Zbigniewa Kaczora i jego brata Ryszarda. Każdy z panów chórzystów otrzymał album pt.: „Olkuska Bazylika św. Andrzeja” z dedykacją i podpisem Ks. Bpa Ordynariusza Adama Śmigielskiego, razem z wypowiedzianym słowem gratulacji. Słowa dedykacji brzmiały: „W roku pięknego Jubileuszu 100-lecia posługi Bogu i ludziom Męskiego Chóru Parafii Św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu, Szanownemu Panu…, z serca błogosławię”. Na zakończenie Najświętszej Ofiary Ksiądz Biskup powiedział m.in.: „Z całego serca życzę, ażeby to, co zostało dokonane sto lat temu, w tej czcigodnej Parafii (…) było kontynuowane (…), ażeby do tego Chóru płynęła nowa, świeża krew, ażeby zgłaszali się nowi ludzie. Nie wstydźmy się, bo przecież, kto był krzewicielem kultury? – właśnie Kościół. Z chórów kościelnych wychodziły jednostki wspaniałe i szły do oper czy ewentualnie w inne środowiska muzyczne; właśnie tutaj zdobywali – i w innych kręgach kościelnych – swoje umiejętności po to, ażeby służyć społeczeństwu. Dlatego też apeluję do wszystkich młodych ludzi, ażeby ten, który czuje się” na siłach „i ma (…) taki właściwy głos, ażeby ubogacił ten Chór - piękny, wspaniały - któremu (…) składam wyrazy wdzięczności i życzę błogosławieństwa Bożego na dalsze lata pięknej, wspaniałej służby Bogu i służby tej Parafii”. Dodać należy, iż dn. 13 listopada 2006, podczas Mszy św. o godz. 17.00, w ramach Wizytacji Kanonicznej, odbyło się spotkanie Ks. Bpa Adama Śmigielskiego z grupami duszpasterskimi działającymi w Parafii, w którym brał też udział Chór Parafialny, składając dary ofiarne w czasie Mszy Św, obok innych 16-tu grup Parafii pw. Św. Andrzeja Ap.
Po trzecie - 26 listopada 2006 r., w Uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata, podczas Mszy św. o godz. 17.00. Uczczono wtedy w sposób szczególny 100-lecie Chóru Parafialnego. Po zakończeniu tej Eucharystii, odprawianej w intencji Chóru, odbył się bowiem koncert olkuskiego Chóru Parafii pw. Św. Andrzeja Ap. oraz dwóch Chórów przybyłych na tę Uroczystość z Sosnowca: „Salvatoris Amicis” (Przyjaciele Zbawiciela) z parafii pw. Najświętszego Zbawiciela i Chóru „Sempre Cantabile” z parafii Bożego Miłosierdzia – z której przybył również Ks. Prałat Karol Malasiewicz, przewodniczący tej wyjątkowej Mszy Św. w intencji Chóru i głoszący homilię, w której nazwał pięknie, zgromadzonych wykonawców muzyki liturgicznej „chórami prawie anielskimi”. Powiedział wówczas także m.in.: „Jak to dobrze, że możemy śpiewem, muzyką wychwalać naszego Króla i Pana Jezusa Chrystusa, jak to dobrze, że nasze serca przez muzykę, przez pieśń potrafią się wznieść ku temu, co piękne, szlachetne, czyste, godne człowieka; że muzyka, że pieśń potrafi uskrzydlać i wznosić nasze niekiedy umęczone serca i nasze strudzone ręce ku Bogu, ku Niebu. Tylko wtedy jest człowiek człowiekiem, gdy wznosi serce, myśl, ręce do Boga. Dziękujemy Wam Kochani, za tę wielką Misję, jaką Wy, Chórzyści, spełniacie w dziele Ewangelizacji, w dziele uszlachetnienia człowieka, w dziele pobudzenia i towarzyszenia modlitwie, życiu religijnemu nas wszystkich. Liturgia, nasza modlitwa, byłaby uboższa – bo człowiek potrzebuje tego zewnętrznego wyrazu, potrzebuje muzyki, właśnie tej anielskiej, która potrafi pobudzić najbardziej skryte (…) głębokie pokłady ludzkiego uczucia, ludzkiej myśli, wrażliwości. Dziękujemy Wam za to. Dziękujemy i gratulujemy. Prosimy Dobrego Boga, który wysłuchuje Was, razem z chórami aniołów i świętych w Niebie, abyście nadal tę Misję chwalenia Boga i towarzyszenia naszej modlitwie spełniali. Niech Dobry Bóg, niech Chrystus Król obdarzy Was zdrowiem, Was i Wasze Rodziny, niech pomnaża Wasze talenty, zdolności, niech serca napełnia głęboką wiarą, która się manifestuje w Waszym śpiewie. Niech będzie wielka Boża chwała i nasz duchowy pożytek”. Słowa wdzięczności wobec dyrygenta p. Jana Kućmierczyka i całego Chóru wyraził także Ks. Dziekan Stefan Rogula. Zachęcił też Panów, którzy pragnęliby dołączyć do Chóru, aby zasilili jego szeregi. W uroczystości brali również udział m.in.: Ks. Kan. Stanisław Gajewski, Proboszcz Parafii pw. Św. Maksymiliana, Ks. Kan. Henryk Januchta, Proboszcz Parafii pw. Dobrego Pasterza i Ks. Kan. Stanisław Parkita, Proboszcz Parafii pw. Św. Barbary. Wszystkie trzy Chóry przed koncertem zaprezentowały bardzo bogatą oprawę muzyczną Przenajświętszej Ofiary. W trakcie koncertu zaproszeni Goście zaśpiewali po trzy pieśni. Chór Jubilat, z racji swego święta, wykonał cztery utwory. Podczas całej uroczystości Chórem Parafii pw. Św. Andrzeja Ap. dyrygował p. Jan Kućmierczyk, akompaniował organista p. Wojciech Taborek. Występujące podczas koncertu Chóry przedstawiał i zapowiadał wykonywane utwory Ks. Dariusz Piasecki.
Ponadto: Chór Parafialny olkuskiej Bazyliki, pod dyrekcją p. Jana Kućmierczyka śpiewał Podczas Pasterki, o północy, z 24 na 25 grudnia 2006 r. oraz 26-go - w drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia (na Mszy św. o godz. 13.00). Chór uświetnia też wiele innych uroczystości kościelnych. Występował także (pod. dyr. jw.) w olkuskim Centrum Kultury, przy ul. Szpitalnej, 29 grudnia 2006 z koncertem kolęd – otrzymał wówczas od Burmistrza Olkusza Pana Dariusza Rzepki List Gratulacyjny i obraz artystki olkuskiej. Chór został też wyróżniony Olkuską Nagrodą Artystyczną przyznaną mu za całokształt działalności. Z kolei 25 marca 2007, o godz. 18.00, w tymże Centrum Kultury Chór (z powyższym dyrygentem) zaśpiewał koncert Pieśni Pasyjnych.
* * *
Chór Parafialny w dalszym ciągu uświetnia swym śpiewem uroczystości kościelne czy też patriotyczne.
Opiekunem Chóru jest obecnie ks. Dariusz Piasecki.
Dyrygentem Chóru jest pan mgr Jan Kućmierczyk.
Obecnie w Chórze Parafialnym śpiewają panowie:
I Tenor: Waldemar Bednarek, Marian Kocjan, Czesław Kordaszewski, Ryszard Stach, Grzegorz Tomsia.
II Tenor: Jacek Dziąbek, Andrzej Mosurek, Marcin Tomsia, Antoni Cieślik.
Baryton: Robert Ściążko, Lucjan Wcisło, Bogusław Barczyk, Kazimierz Ziarno, Jakub Janik, Łukasz Kula, Józef Motyl.
Bas: Zbigniew Kaczor, Adam Cieślik, Władysław Mędrek, Stanisław Zub, Tomasz Witczak.
Do Chóru należą także panowie:
Witold Bonecki (I Tenor) i Stanisław Noga (Baryton).
Rozpiętość wieku wszystkich chórzystów określić można w granicach między 29-oma a 83-ema latami.
* * *
Praca dyrygenta, którym jest p. Jan Kućmierczyk, to m.in., obok już wcześniej przedstawionej funkcji, obracanie się w świecie nut i harmonizacji dźwięków. Konieczne jest czerpanie układów harmonicznych z różnych źródeł. - Korzystamy z utworów zharmonizowanych, opracowanych już przez wybitnych muzyków. My jesteśmy ich odtwórcami – tłumaczy p. Jan Kućmierczyk. - Ale mamy też harmonizacje tworzone przez byłych dyrygentów Chóru, jak Pan Józef Oliwa, Pan Jerzy Kubiczek. Używamy również moich opracowań harmonizacji niektórych pieśni. Najczęściej jednak odtwarzamy harmonizacje gotowych opracowań. Wiele utworów staram się transponować z chóru mieszanego na męski, czyli przenoszę do innej tonacji (wypowiedź z dnia 30 listopada 2006).
Prezesem Chóru jest chórzysta p. Zbigniew Kaczor. Pytany o swoją rolę Prezesa, odpowiada skromnie: - Słowo „prezes” w przypadku funkcji, którą pełnię, wydaje mi się, że jest troszkę na wyrost. Ale w każdej zorganizowanej grupie, zespole, potrzebny jest ktoś, kto trzyma to wszystko, koordynuje pracę zespołu. Trzeba się zająć sprawami organizacyjnymi, kontaktami, koncertami, występami, imprezami okolicznościowymi. Ktoś to musi robić. Taka jest rola Prezesa (wypowiedź z dnia 30 listopada 2006).
Funkcję Gospodarza Chóru pełni p. Robert Ściążko. Zajmuje się on obecnie, obok śpiewu w Chórze, przepisywaniem nut dla Chórzystów. - Ja jako Gospodarz Chóru obecnie przejąłem tę funkcję od Pana Barczyka Tadeusza pod koniec lat osiemdziesiątych – opowiada p. R. Ściążko. - Zacząłem pisać nuty, ponieważ te, które znajdowały się w użyciu były bardzo już zniszczone i trzeba było wykonać w innym formacie. Tamte były pisane na kartkach, tak jak wówczas papier nutowy, w formacie A4, tylko, że w poprzek. A nam bardziej pasowało, żeby te nuty były w pionie A4. Wszystkie nuty były wykonane jako dwugłosowe, na przykład pierwszy tenor z drugim i baryton z drugim basem. Każdy utwór chcę tak rozmieścić, w zależności od tego ile ma zwrotek, jaki jest długi, by chórzysta miał do niego dostęp bez przewracania kartek. Najpierw rysuję ołówkiem pięciolinię, potem oddzielam ile ma być zwrotek, następnie drugą pięciolinię i tak zajmuję cały arkusz, z tym, że musi być margines na spięcie każdej kartki.
ZAPROSZENIE
Chór Parafialny olkuskiej Bazyliki to grupa ludzi, którzy chcą i lubią śpiewać, a przy tym dawać radość innym. Z pewnością są osoby, które chciałyby się zdecydować, przy swych możliwościach głosowych, by pójść w ślady dzisiejszych chórzystów, a coś ich powstrzymuje. Przecież „piękno po to jest, by do pracy zachęcało. A praca – by się zmartwychwstało” - jak pisał Norwid. Także piękna praca chórzysty. Niech więc osoby, dostrzegające taką możliwość w sobie skorzystają z zaproszenia, które kierują do nich poniżej przedstawiciele Chóru:
Dyrygent p. Jan Kućmierczyk: - Bardzo serdecznie proszę wszystkich mężczyzn z naszej Parafii – ale nie tylko, bo w Chórze śpiewają też przedstawiciele innych Parafii - którzy czują się na sile, mogą i chcą śpiewać, czują, że mają fajny głos, dość czysto śpiewają, aby przyszli na próbę i zasilili szeregi naszego Chóru, bo takich nam tutaj trzeba. Także, bardzo serdecznie zachęcam i zapraszam na próbę - w czwartki o godzinie 19.00, w sali Domu Parafialnego Rynek 3.
Prezes p. Zbigniew Kaczor: - Korzystając z okazji pragnąłbym zaprosić wszystkich Panów, którzy potrafią śpiewać i którzy chcieliby śpiewać - niekoniecznie to muszą być ludzie w wykształceniem muzycznym. Zapraszamy na nasze próby Chóru. Jest fajnie.
Chórzysta p. Marcin Tomsia: - Myślę, że każdy człowiek, który ma w sobie odrobinę zdolności i chęci śpiewania lub grania albo lubi słuchać muzyki powinien sprawdzić swoje możliwości, tu, z nami, w chórze. Jeśli teraz siedzisz sam w domu, jesteś zatroskany, czujesz potrzebę odmiany, pamiętaj że muzyka jest dobra na wszystko, a modlitwa śpiewana czyni cuda. Zapraszamy.
* * *
Trening czyni mistrza, jak głosi przysłowie. Aby ułatwić zrozumienie, na czym polega sprawne funkcjonowanie Chóru, a być może pomóc podjąć decyzję chętnym kandydatom na chórzystów, zwróćmy jeszcze na koniec uwagę, jak wygląda próba Chóru – może w ten sposób to, co niektórym wydaje się tak odległe, stanie się bliższe i bardziej zrozumiałe.
Pan mgr Jan Kućmierczyk, dyrygent Chóru, podpowiada: - W zależności od sytuacji próba odbywa się w różny sposób. Najczęściej przychodzę na próbę i ćwiczę z chórem konkretny utwór. Jeżeli uczę nowej pieśni, to muszę zaśpiewać chórzystom, zagrać każdy głos, czyli pierwszy i drugi tenor, baryton i bas. Jeżeli utwór jest na tyle długi, tak skomplikowany albo trudny, że wymaga większej ilości czasu, wówczas dzielę go i część utworu biorę na jednej próbie, powiedzmy osiem taktów, a następne osiem opracowujemy na drugiej próbie. Najczęściej jednak ćwiczymy pieśni, które już znamy. W tych utworach bardzo ważne jest, żeby chórzyści dobrze odtworzyli wykonywany tekst. Dla mnie najważniejsza jest zawsze intonacja (czystość śpiewania), żeby Chórzyści śpiewali te dźwięki, które są przewidziane przez kompozytora. Kiedy zdarzają się takie momenty, że jakiś głos fałszuje, muszę przerwać całość i ćwiczyć z tym konkretnym głosem. Gdy już wszystkie głosy brzmią dobrze, wtedy staramy się je łączyć. Śpiewają wówczas Chórzyści albo z pierwszych i drugich tenorów, albo z barytonów i basów. A później wszyscy i wtedy uzyskuję najczęściej oczekiwany efekt. Próby są dość czasochłonne, trwają zwykle półtorej godziny, ale na czterogłosowy Chór to nie jest zbyt dużo. Gdy więc mamy w najbliższych planach udział w jakiejś uroczystości to staramy się próbę przedłużyć. Ważne jest również rozśpiewanie. Wtedy na pewno lepiej wykonujemy utwory (wypowiedź z dnia 30 listopada 2006).
* * *
Przybliżyliśmy sobie powyżej kolejne wydarzenia z życia Chóru Parafialnego, poznaliśmy kilka wypowiedzi o tym, jak on funkcjonuje. Materiały te zostały opracowane - z okazji 100-lecia jego istnienia - na podstawie: „Kroniki Chóru Kościelnego parafii Olkusz przy kościele pod wezw. Św. Andrzeja Ap.” (rozpoczętej w roku 1968: MCMLXVIII), wypowiedzi Chórzystów z dnia 30. 11. 2006 i z materiałów archiwalnych oraz pozycji książkowych (wymienionych przy cytowanych fragmentach).
Tomasz Wilczyński